WYTYCZNE DOTYCZĄCE
OCHRONY DZIECI I MŁODZIEŻY
W DIECEZJI PELPLIŃSKIEJ
PREAMBUŁA
Stojąc wobec faktu, że w Kościele niektórzy nasi Bracia i Siostry zamiast
spotkać Żywego Boga zostali skrzywdzeni, my wierni świeccy i duchowni
diecezji pelplińskiej, pragniemy zrobić wszystko co w naszej mocy, aby
pomóc skrzywdzonym oraz zapobiec takim tragediom w przyszłości.
Jesteśmy bowiem wspólnotą Kościoła, wezwaną do jedności
i współodpowiedzialności za wyrządzane pośród nas krzywdy.
Mamy świadomość, że sprawcą przemocy jest zawsze konkretny
człowiek. Prewencja polega zatem przede wszystkim na głębokiej formacji
ludzkiej, prowadzącej do dojrzałości emocjonalnej, świadomości własnych
potrzeb i umiejętności ich zaspokajania bez krzywdzenia innych. Owa
formacja dotyczy każdej osoby, a w szczególności osób zaangażowanych
w życie Kościoła. Niniejsze Wytyczne jej nie zastąpią. Są tylko pewnym
minimum, regulującym zachowania osób i funkcjonowanie parafii oraz
innych podmiotów kościelnych, aby zapewnić ochronę dzieciom i młodzieży.
I. Osoby oraz podmioty, których normy dotyczą
1. Wytyczne dotyczące ochrony dzieci i młodzieży w diecezji pelplińskiej,
zwane dalej Wytycznymi mają na celu zapewnienie małoletnim
bezpiecznego środowiska w dziełach prowadzonych przez duchownych
i podmioty kościelne oraz uniknięcie krzywdzenia, w tym
wykorzystania seksualnego. W przypadku zaistnienia krzywdy
2
wskazują sposoby pomocy oraz postępowania wobec pokrzywdzonego,
sprawcy i osób trzecich.
2. Z małoletnim, czyli osobą, która nie ukończyła 18 roku życia, w prawie
kościelnym zrównana jest osoba z niepełnosprawnością intelektualną
oraz osoba bezradna czyli chora, z ułomnościami fizycznymi lub
umysłowymi albo pozbawiona wolności osobistej, co faktycznie, nawet
sporadycznie, ogranicza jej zdolność rozumienia, chcenia lub
przeciwstawienia się formie krzywdzenia.
3. Do przestrzegania Wytycznych zobowiązani są:
a. duchowni diecezji pelplińskiej w każdym miejscu;
b. osoby konsekrowane i świeckie zatrudnione w podmiotach
kościelnych podlegających władzy biskupa pelplińskiego oraz
uczestniczące w dziełach przez te podmioty prowadzonych lub
organizowanych (np. w charakterze wolontariusza, animatora,
moderatora itp.);
c. katecheci oraz inne osoby otrzymujące missio canonica lub inne
zadanie od biskupa pelplińskiego.
4. Wszystkich wiernych usilnie zachęca się do przestrzegania Wytycznych
na terenie diecezji pelplińskiej.
5. Wytyczne należy zachowywać analogicznie w relacjach pomiędzy
osobami dorosłymi, związanymi zależnością opiekuńczo-wychowawczą,
edukacyjną, zawodową, duszpasterską lub inną odpowiadającą
charakterowi placówki.
II. Normy ogólne
A. w relacjach bezpośrednich (indywidualnych i grupowych)
1. W podmiotach kościelnych podlegających władzy biskupa
pelplińskiego należy ustanowić osobę pierwszego kontaktu, do której
można się zwrócić w przypadku zauważenia sygnałów krzywdzenia,
o których w rozdziale IV pkt. A, ust. 1, lit. B. Jej zadaniem jest również
współpraca z Zespołem ds. Prewencji Diecezji Pelplińskiej.
3
2. Indywidualne spotkania z małoletnimi powinny odbywać się do
godz. 20.00.
3. Zakazuje się przewożenia małoletnich prywatnymi samochodami,
zwłaszcza w pojedynkę bez wiedzy i wyraźnej zgody rodziców lub
opiekunów prawnych.
4. Sakrament pokuty i pojednania powinien być sprawowany w miejscach
do tego wyznaczonych.
5. Małoletni powinni zawsze pozostawać pod opieką osoby dorosłej.
6. Stosowanie kar cielesnych jest niedopuszczalne.
7. Należy używać środków, metod i języka adekwatnego do wieku
i rozwoju podopiecznych.
8. Niestosowne jest skracanie dystansu przez przechodzenie na „ty”
z osobą małoletnią.
9. W prywatne życie małoletniego wolno ingerować tylko w takim
wymiarze, w jakim wymaga tego konkretny problem.
10. Nie wolno naruszać tajemnicy korespondencji małoletnich, ani robić im
zdjęć lub filmować bez ich zgody. Nie wolno upubliczniać zdjęć, filmów
z udziałem małoletnich, bez pisemnej zgody ich rodziców lub
opiekunów prawnych, za wyjątkiem zdjęć dużych grup w miejscach
publicznych w związku z informowaniem o wydarzeniach.
11. Nie wolno wyręczać małoletnich przy czynnościach o charakterze
intymnym. Jeżeli wychowankowie, z racji wieku, bądź fizycznych
ograniczeń, nie są w stanie wykonać takich czynności, pomocy powinni
udzielać im wychowawcy odpowiednio do tego przygotowani, z reguły tej
samej płci. Szczególną ochronę należy zapewnić w toaletach, łazienkach,
przebieralniach czy szatniach. W nagłym wypadku, gdy ten rodzaj
pomocy jest potrzebny, rodzice lub opiekunowie prawni powinni zostać
o tym powiadomieni tak szybko, jak to jest możliwe.
12. Każdy przypadek przemocy fizycznej, psychicznej (emocjonalnej) czy
seksualnej pomiędzy małoletnimi wymaga natychmiastowej reakcji ze
strony opiekunów.
4
13. Wszystkie formy zorganizowanego czasu małoletnich, a w sposób
szczególny wypoczynku dzieci i młodzieży, powinny być realizowane
zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
14. Na wyjazdy grupowe małoletnich należy uzyskać pisemną zgodę
rodziców lub opiekunów prawnych, po uprzednim zapoznaniu ich
z ramowym planem działania i zasadami jego organizacji/
regulaminem. Podczas wyjazdu rodzice lub opiekunowie prawni mają
prawo do kontaktu ze swoim dzieckiem oraz z jego opiekunem.
15. Opiekunowie nie powinni nocować w tym samym pomieszczeniu co
małoletni. W sytuacji szczególnej, wymagającej od członka personelu
pozostania w nocy w pomieszczeniu z wychowankiem, powinien on
o tym fakcie powiadomić inną osobę dorosłą, przełożonego lub
kierownika wyjazdu oraz, jeśli to możliwe, rodzica lub opiekuna
prawnego wychowanka. Jeśli wyjazd przewiduje noclegi zbiorowe
organizator zawiera informację na ten temat w regulaminie.
16. Nie można przebywać z małoletnim sam na sam w warunkach
odizolowanych. Jeżeli dobro małoletniego wymaga indywidualnego
spotkania, informację o czasie i miejscu spotkania należy przekazać
osobie odpowiedzialnej lub pierwszego kontaktu, o której w rozdziale II,
pkt. A, ust. 1.
17. Zabrania się częstowania małoletnich tytoniem, alkoholem i innymi
substancjami psychoaktywnymi. Nie wolno również tolerować ich
zażywania przez osoby małoletnie.
18. Podczas pełnienia funkcji wychowawczych opiekunowie nie mogą
pozostawać pod wpływem alkoholu lub substancji psychoaktywnych.
19. W przypadku konieczności podjęcia rozmów na temat seksualności
należy wykazać się delikatnością i roztropnie rozeznać, czy takiej
rozmowy nie powinien przeprowadzić specjalista.
20. W obecności małoletnich nie wolno wypowiadać treści i żartów
o podtekście seksualnym.
21. Zabronione jest prezentowanie małoletnim treści erotycznych,
pornograficznych lub mających podtekst seksualny oraz zawierających
5
sceny brutalnej przemocy, w jakikolwiek sposób i za pomocą
jakiegokolwiek urządzenia.
22. Niedozwolone są zachowania przekraczające nietykalność cielesną
małoletniego jak również zachęcanie innych, w tym małoletnich, do
podejmowania podobnych zachowań wobec siebie nawzajem lub wobec
dorosłego. Należą do nich:
a. wszelkie formy okazywania niechcianej czułości;
b. dotykanie piersi, pośladków, genitaliów i ich okolic (choćby przez
bieliznę lub odzież);
c. pocałunki;
d. mocne i zamykające uściski, uniemożliwiające przerwanie
kontaktu;
e. klepanie po pośladkach, udach, kolanach, głowie;
f. łaskotanie lub mocowanie się w dużej bliskości cielesnej;
g. masaże;
h. sadzanie na kolanach;
i. kładzenie się lub spanie obok;
j. ocieranie się.
23. W naszym kręgu kulturowym przyjmuje się, że właściwymi
zachowaniami respektującymi nietykalność małoletniego są na
przykład:
a. uścisk dłoni lub delikatne objęcie na powitanie;
b. delikatne poklepanie po ramionach lub plecach jako wyraz
akceptacji wsparcia lub pocieszenia;
c. dotyk ramion, rąk czy barku jako wyraz bliskości;
d. trzymanie się za ręce w czasie modlitwy, zabawy lub dla uspokojenia
sytuacji wzburzenia emocjonalnego;
e. trzymanie za ręce dzieci w czasie spaceru;
f. siadanie w pobliżu małych dzieci;
g. podnoszenie lub trzymanie na rękach dzieci do ok. 3. roku życia.
6
B. w środowisku cyfrowym
1. Nie należy wysyłać żadnych wiadomości do osób małoletnich po godz.
22.00. Wyjątek stanowi sytuacja, w której, za zgodą rodziców lub
opiekunów prawnych, wysyłana jest wiadomość adresowana do grupy
osób.
2. Nie należy udostępniać prywatnych telefonów, tabletów lub
komputerów do użytku małoletnich.
3. Podmioty kościelne, które zapewniają małoletnim dostęp do Internetu,
powinny wdrożyć środki bezpieczeństwa uniemożliwiające dostęp do
treści stanowiących zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju. Na
urządzeniach umożliwiających dostęp do Internetu powinno być
zainstalowane i aktualizowane oprogramowanie filtrujące treści, zaś
korzystanie z Internetu powinno być monitorowane przez wyznaczoną
osobę przynajmniej w sposób umożliwiający ustalenie, kto, kiedy
i z jakich treści korzystał (np. indywidualne konta dla wszystkich
użytkowników).
4. Szczegółowe zasady korzystania z Internetu w podmiotach, o których
w rozdziale II, pkt. B, ust. 3, powinny być zawarte w stosownym
regulaminie.
III. Normy szczegółowe
1. Wszystkie spotkania z małoletnimi na terenie parafii powinny być
organizowane w miejscach oficjalnych i do tego przygotowanych.
2. Małoletni nie mogą przebywać w parafialnych pomieszczeniach
mieszkalnych bez opieki rodzica lub opiekuna prawnego.
3. Zachęca się do pełnej transparentności w organizowaniu spotkań
z małoletnimi. Na początku roku formacyjnego w parafii należy:
a. zapoznać rodziców lub opiekunów prawnych małoletnich
z harmonogramem prowadzonych spotkań;
b. zadbać o wyrażenie przez nich zgody w formie pisemnej na udział
w spotkaniach;
7
c. ustalić zasady odbioru małoletnich;
d. ustalić zasady komunikacji elektronicznej z małoletnimi.
4. W kościelnej placówce edukacyjnej dyrektor ustanawia osobę
odpowiedzialną za prewencję. O wyborze i zakresie działania takiej
osoby zawiadamia się delegata biskupa.
5. Jeśli konieczna jest wizyta w domu prywatnym małoletniego
nauczyciel, katecheta lub opiekun nie powinien w jej trakcie wykraczać
poza formalne ramy związane z wykonywaniem czynności zawodowych,
a wizyta powinna odbywać się w obecności rodzica lub opiekuna
prawnego bądź za jego wyraźną zgodą.
6. Przy wydawaniu misji kanonicznej nauczycielom religii i katechetom
parafialnym dyrektor wydziału katechetycznego powinien sprawdzić,
czy kandydat formował się w przeszłości w seminarium duchownym
lub instytucie życia konsekrowanego i jakie były przyczyny
zakończenia formacji (kandydat powinien dostarczyć opinię rektora).
7. Należy uzyskać od rodziców lub opiekunów prawnych zgodę na pomoc
w czynnościach osobistych osoby z niepełnosprawnością.
IV. Rozpoznawanie sygnałów krzywdzenia
A. u potencjalnych sprawców
1. Sygnały ostrzegawcze u potencjalnego sprawcy wykorzystywania
seksualnego dziecka możemy podzielić na delikatne (soft), ostrzegające
(warning) i zagrażające (emergency).
A. Sygnały delikatne (soft) występują kiedy osoba:
a. czuje się nieswojo z rówieśnikami;
b. nie posiada relacji z rówieśnikami;
c. czuje się komfortowo z małoletnimi;
d. interesuje się zajęciami, grami dla dzieci lub młodzieży;
e. czuje się nieswojo w kwestii własnej seksualności lub ją neguje;
f. nie wykazuje zauważalnych problematycznych zachowań i nie ma
na nią skarg.
8
B. Sygnały ostrzegawcze (warning) występują kiedy osoba:
a. spędza dużo czasu z małoletnimi;
b. wręcza małoletnim niecodzienne prezenty;
c. dzieli sekrety z małoletnimi;
d. nadmiernie korzysta z mediów społecznościowych w celu nawiązania
kontaktów z małoletnimi;
e. erotyzuje przekazy słowne wobec dzieci;
f. posiada pluszaki, gry dziecięce, zabawki w swoim pokoju;
g. budzi u niektórych małoletnich poczucie kogoś dziwnego,
zboczonego;
h. sprawia, że inni dorośli czują się przy nim coraz bardziej nieswojo.
C. Sygnały zagrażające (emergency) występują kiedy osoba:
a. zabiera dzieci na prywatne wakacje lub do swojego mieszkania;
b. posiada setki zdjęć dzieci;
c. bawi się z dziećmi w dużej bliskości ciał (mocowanie się, wspólne
turlanie itp.);
d. dotyka ciała dzieci lub dzieci dotykają jego ciała;
e. coraz bardziej natrętnie dotyka małoletnich;
f. prowadzi natrętne i sugestywne rozmowy z małoletnimi na temat
seksu;
g. podaje małoletnim alkohol lub narkotyki;
h. daje dzieciom hojne prezenty.
2. Sygnały delikatne wymagają konkretnego czuwania i dalszego
przyglądania się danej osobie.
3. W przypadku dostrzeżenia sygnałów ostrzegawczych należy
skonsultować je z osobą pierwszego kontaktu.
4. W przypadku dostrzeżenia sygnałów zagrażających, które są już
przekroczeniem granic bezpieczeństwa, bezwzględnie należy zgłosić je do
osoby pierwszego kontaktu.
9
5. W sytuacji zgłoszenia czynu należy zadbać o bezpieczeństwo
potencjalnego sprawcy. Z racji, że może wystąpić ryzyko skłonności
samobójczych, należy zapewnić mu specjalistyczne wsparcie.
B. u małoletnich
1. Oprócz ciąży, wystąpienia choroby przenoszonej drogą płciową lub
znalezienia nasienia (w pochwie, w odbycie, na ciele, na ubraniu
dziecka) nie ma innych dowodów, które pozwoliłyby jednoznacznie
rozpoznać, czy małoletni został wykorzystany seksualnie. Objawy
i konsekwencje wykorzystania, przy identycznym sposobie przemocy,
mogą być inne u każdego dziecka. U jednych symptomy wystąpią na
samym początku, u innych zaś po dłuższym czasie, nawet dopiero
w dorosłości lub wcale. Wykorzystanie nie musi wiązać się
z kontaktem fizycznym.
2. Objawy fizyczne są bardzo zróżnicowane i mogą przypominać inne typy
urazów. Należy jednak zwracać uwagę na:
a. powtarzające się infekcje dróg moczowych lub pochwy;
b. trudności w siedzeniu lub w chodzeniu;
c. poplamione lub podarte ubranie, poplamione krwią np. majtki,
spodnie, siedzenie;
d. skarżenie się dziecka na swędzenie, upławy, ból w okolicach
intymnych;
e. trudności dziecka przy oddawaniu moczu;
f. urazy w okolicach intymnych oraz odbytu.
3. W sferze emocji należy zwracać uwagę na pojawienie się
i występowanie:
a. lęków i dużego poziomu niepokoju;
b. nieufności wobec dorosłych;
c. przedłużającego się smutku, depresji i zamykania się w sobie;
d. niskiej samooceny;
e. nadmiernego wstydu;
f. poczucia winy, bycia złym, brudnym, gorszym, niegodnym lub
niegodziwym;
10
g. płaczliwości;
h. nieokreślonego poczucia winy;
i. koszmarów sennych;
j. nadmiernej czujności;
k. problemów z akceptacją własnego ciała;
l. zachowań autodestrukcyjnych;
m. myśli i prób samobójczych.
4. Mogą wystąpić również problemy poznawcze:
a. brak koncentracji;
b. słabe wyniki w nauce.
5. W problemach w relacjach możemy zaobserwować:
a. mniej czasu i chęci na zabawę z rówieśnikami;
b. zmniejszenie się liczby kolegów, koleżanek;
c. wyobcowanie i izolację;
d. deficyt umiejętności społecznych.
6. Mogą też pojawić się problemy w funkcjonowaniu oraz z zachowaniem:
a. trudności ze spaniem;
b. zmiana nawyków związanych z jedzeniem;
c. utrata kontroli nad zwieraczami;
d. dolegliwości somatyczne (bóle brzucha, wymioty i inne);
e. nadpobudliwość psychoruchowa lub częste zawieszanie się;
f. zachowania regresywne – cofanie się do wcześniejszych etapów
rozwoju, dających poczucie bezpieczeństwa;
g. picie alkoholu, narkotyzowanie się.
7. Dziecko również jest istotą seksualną, należy więc zwrócić uwagę na
wszelkie niepokojące zmiany i odstępstwa od normy rozwojowej, takie
jak:
a. prowokacyjne i uwodzicielskie zachowania seksualne dziecka;
b. agresja seksualna wobec rówieśników;
c. wciąganie innych dzieci w nietypową aktywność seksualną;
d. prezentowanie w swoich zachowaniach czynności seksualnych
dorosłych;
11
e. nieadekwatny do poziomu rozwoju dziecka język dotyczący sfery
seksualnej;
f. erotyczna twórczość lub zabawy o treści erotycznej z repertuaru
zachowań ludzi dorosłych;
g. nasilona masturbacja nieadekwatna do fazy rozwoju
psychoseksualnego.
8. Użyteczne mogą być wzorce rozwojowe, zgodnie z którymi pewne
objawy mogą być częstsze w określonych grupach wiekowych:
a. u dzieci w wieku przedszkolnym (od 0 do ok. 6. roku życia):
niepokój, koszmary nocne, internalizacja, eksternalizacja
i nieodpowiednie zachowania seksualne.
b. u dzieci w wieku przedpokwitaniowym (od ok. 7. do 12. roku życia):
lęk, nerwica, agresja, koszmary nocne, problemy szkolne,
hiperaktywność i zachowanie regresywne.
c. u nastolatków (od ok. 13. do 18. roku życia): depresja, wycofanie,
tendencje samobójcze, samouszkodzenia, skargi somatyczne, akty
przestępcze, ucieczki z domu i nadużywanie alkoholu lub
substancji psychoaktywnych.
9. W przypadku dostrzeżenia sygnałów należy zgłosić je do osoby pierwszego
kontaktu.
V. Postępowanie w przypadku podejrzenia
lub zaistnienia przestępstwa
1. W wypadku, kiedy dziecko ujawni fakt wykorzystania seksualnego,
należy:
a. zapewnić dziecko, że mu się wierzy – dziecko musi wiedzieć, że
może liczyć na dorosłego;
b. ochronić dziecko przed poczuciem winy – zapewnić, że cała wina
i odpowiedzialność za to, co się stało leży po stronie sprawcy,
dorosłego;
12
c. zachować spokój – wyrazem twarzy, głosem należy dawać dziecku
wsparcie, nie okazywać trudnych emocji, które mają prawo się
pojawić; nie być nadopiekuńczym i pozwolić dziecku na wyrażenie
uczuć nie tylko negatywnych, ale i pozytywnych;
d. zadbać o spokojne miejsce, w którym będzie można porozmawiać –
najlepiej na osobności, dające poczucie bezpieczeństwa;
e. nie składać obietnic, których nie będzie można dotrzymać – np.
takiej, że nikomu nic się nie powie, dziecko potrzebuje wiedzieć, że
może zaufać osobie dorosłej i nie zostanie oszukane;
f. nie osądzać sprawcy, ani tego co zrobił - dziecko może być
uwikłane w relację emocjonalną ze sprawcą, krytykowanie go może
wywołać reakcję obronną;
g. zachować dyskrecję - zapewnić dziecko, że o jego sytuacji dowiedzą
się tylko te osoby, które mogą mu pomóc i zapewnić
bezpieczeństwo;
h. powiadomić odpowiednie służby – należy to do obowiązku
prawnego;
i. powiedzieć dziecku, co będzie się działo - przekazać dziecku językiem
zrozumiałym dla niego wszystko to, co będzie się działo po
ujawnieniu wykorzystania oraz zapewnić o swoim wsparciu;
j. powstrzymać się przed samodzielnym prowadzeniem dochodzenia
i konfrontacją ze sprawcą;
k. zapewnić sobie wsparcie – udział w sprawie z pewnością wywoła
trudne emocje.
2. Biorąc pod uwagę podjęcie koniecznych działań w sytuacjach, gdy
nastąpiło już wykorzystanie seksualne dziecka, należy zawsze pamiętać
o kilku czynnikach:
a. jeśli pojawia się jedna osoba skrzywdzona, prawdopodobnie jest ich
więcej;
b. należy uważać, aby nie nabrać się na zaprzeczenia i manipulacje
podejrzanego;
c. dobrze jest nie demonizować, nie reagować nadmiernie, ale też nie
być naiwnym;
13
d. każdą sytuację należy analizować, stosując podejście zespołowe;
e. należy skorzystać z pomocy specjalistów;
f. trzeba zachować pełną transparentność podejmowanych działań;
g. należy sytuację poddać pod weryfikację organom ścigania.
VI. Wsparcie
A. osoby skrzywdzonej oraz jej rodziny
1. Wszelka pomoc – psychologiczna, duszpasterska, prawna – powinna
być udzielana w ścisłej współpracy z rodzicami lub opiekunami
prawnymi. Muszą oni zostać poinformowani o procedurach jakie
zostaną podjęte w związku ze zgłoszeniem sprawy oraz o możliwości
skorzystania z różnych rodzajów pomocy, jakiej mogą potrzebować.
2. Celem wsparcia psychologicznego jest minimalizacja psychicznych
skutków skrzywdzenia. Może ono przyjąć formy: psychoedukacji,
towarzyszenia emocjonalnego, wsparcia podczas procedur medycznych
lub prawnych, a także procesu psychoterapeutycznego.
3. Osoba skrzywdzona i jej rodzice lub opiekunowie prawni, rodzeństwo
mają prawo do pomocy psychologicznej w takim miejscu i w taki
sposób, jak tego potrzebują. Oni również decydują o tym, czy
odpowiada im osoba psychologa lub psychoterapeuty.
4. Koszty wsparcia psychologicznego w całości pokrywane są ze środków
diecezji.
5. W związku z tym, że osoba skrzywdzona ponosi dotkliwą stratę
duchową, troska duszpasterska wobec tej osoby i jej bliskich polega
przede wszystkim na życzliwym wysłuchaniu i dążeniu do
odbudowania jej więzi z Bogiem i zaufania do Kościoła.
6. Troska duszpasterska organizowana jest we współpracy z diecezjalnym
duszpasterzem ds. pomocy duchowej osobom skrzywdzonym, ich
rodzinom oraz wspólnotom lokalnym, zranionym przestępstwem
wykorzystania seksualnego.
14
7. Nieoceniony dar w otaczaniu troską duszpasterską pokrzywdzonych
i ich rodziny stanowi modlitwa.
8. Osobę skrzywdzoną, jej rodziców lub opiekunów prawnych delegat
biskupa pelplińskiego ds. ochrony dzieci i młodzieży:
a. informuje o prawie/obowiązku złożenia doniesienia do organów
ścigania;
b. przedstawia procedurę postępowania kanonicznego;
c. odpowiada na pytania o stan postępowania oraz jego wynik, a także
o decyzje podjęte wobec oskarżonego.
B. wspólnoty, w której doszło do skrzywdzenia
1. Pomoc wspólnocie, która doświadcza również syndromu ofiary, wyraża
się przez:
a. podanie rzetelnej informacji o wydarzeniu, skrupulatnie
zachowując zasadę ochrony dobrego imienia osoby skrzywdzonej;
b. w procesie wyjaśniania należy uwzględnić zasadę ochrony dobrego
imienia domniemanego sprawcy;
c. poinformowanie o podjętych działaniach w sprawie oskarżonego
oraz jakiej pomocy może oczekiwać skrzywdzony oraz wspólnota;
d. spotkanie z przełożonymi danej jednostki kościelnej
i duszpasterzem, który ma towarzyszyć procesowi zdrowienia;
e. przywrócenie poczucia bezpieczeństwa danej wspólnocie;
f. umożliwienie konfrontacji z wydarzeniem: określenie słabych
i mocnych punktów wspólnoty, które mogą pomóc w uzdrowieniu;
g. przeformułowanie tego, co było błędnym przekazem wiary czy
religijności;
h. wsparcie na nowo dialogu i spotkania pomiędzy członkami
wspólnoty.
2. Należy podjąć rozmowy i spotkania z wiernymi, szczególnie
w pierwszym okresie po ujawnieniu wykorzystania seksualnego,
a w sposób szczególny z dziećmi i młodzieżą. Jeśli będzie taka potrzeba
należy zorganizować warsztaty psychoedukacyjne lub wsparcie
psychologiczne dla członków wspólnoty, którzy tego potrzebują.
15
3. Środki uwzględniające rzeczywistość nadprzyrodzoną służące wsparciu
to nabożeństwo pokutne, rekolekcje czy stosowne homilie w czasie
liturgii.
VII. Postępowanie wobec osoby podejrzanej
lub oskarżonej
1. Wobec duchownego podejrzanego lub oskarżonego o popełnienie
przestępstwa wykorzystania seksualnego osoby małoletniej,
określonego w prawie kanonicznym lub polskim, zostają powzięte
kroki, przewidziane przez Wytyczne Konferencji Episkopatu Polski
dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń
duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu
z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia z 8 października
2014 roku (nowelizacja 6 czerwca 2017 r. i 8 października 2019 r.).
2. Dla duchownego, o którym w rozdziale VII, pkt. 1., biskup diecezjalny
powołuje kuratora zewnętrznego, który ma za zadanie:
a. przestrzec duchownego przed jego ewentualnym kontaktem z osobą
zgłaszającą przestępstwo, osobą skrzywdzoną lub jej bliskimi;
b. wyeliminować – w granicach kompetencji kuratora – ryzyko
ponownego krzywdzenia przez sprawcę;
c. egzekwować postanowienia biskupa lub sądu wobec duchownego;
d. cyklicznie przedstawiać pisemny raport biskupowi diecezjalnemu.
3. Dla duchownego, o którym w rozdziale VII, pkt. 1, biskup powołuje
kuratora wewnętrznego, który ma za zadanie:
a. być wsparciem w czasie dochodzenia wstępnego, procesu i po
ewentualnym wyroku;
b. pomóc stanąć w prawdzie wobec zarzutów.
4. Kurator wewnętrzny może pełnić posługę spowiednika wobec
powierzonych mu duchownych. Nie może jednak uczestniczyć
w żadnym charakterze w postępowaniu na forum zewnętrznym.
16
5. Osoby określone w rozdziale I, pkt. 3, wobec których wysunięto
podejrzenie lub oskarżenie popełnienia przestępstwa wykorzystania
seksualnego osoby małoletniej, określonego w prawie kanonicznym lub
polskim zostają niezwłocznie odsunięte od kontaktu z małoletnimi
w ramach wypełnienia swoich obowiązków.
6. Poinformowanie organów ścigania o podejrzeniu czynu skrzywdzenia
małoletniego następuje zgodnie z przepisami prawa polskiego oraz
kościelnego, czyli każdy, kto posiada wiarygodną wiadomość
o usiłowaniu lub dokonaniu zgwałcenia, obcowania płciowego lub
innej czynności seksualnej wobec małoletniego poniżej 15 lat
niezwłocznie zawiadamia policję lub prokuraturę.
7. Kapłan, który w sakramencie pokuty dowiaduje się o wykorzystaniu
seksualnym osoby małoletniej, powinien usilnie zachęcić penitenta do
zgłoszenia tego przypadku osobie kompetentnej do podjęcia
właściwych czynności.
VIII. Postępowanie w przypadku fałszywego doniesienia
1. Fałszywe doniesienie o możliwości popełnienia przestępstwa skutkuje
krzywdą osoby małoletniej i fałszywie posądzonego.
2. Należy starać się nie wzbudzać w osobie małoletniej poczucia winy, nie
oskarżać, nie podważać jej wiarygodności oraz reagować na
ewentualne negatywne zachowania członków wspólnoty wobec osoby
małoletniej.
3. Jeżeli istnieje taka możliwość, należy osobę małoletnią oraz jej
najbliższych wspierać w dochodzeniu do prawdy.
4. Za zgodą rodziców lub opiekunów prawnych należy osobę małoletnią
objąć wsparciem oraz pomocą psychologiczną i duchową.
5. Jeśli zarzuty nie zostaną potwierdzone, osoba oskarżona zostaje
niezwłocznie przywrócona do pełnienia swoich dotychczasowych
obowiązków.
17
6. Jeśli oskarżenie było znane osobom postronnym, należy przekazać im
informację o niewinności oskarżonego w formie komunikatu biskupa
diecezjalnego lub delegata, umieszczonego w Kurendzie lub
diecezjalnych środkach społecznego przekazu, w zależności od zasięgu
informacji o oskarżeniu.
7. Osoba niesłusznie posądzona ma prawo – przy pomocy diecezji - do
obrony swojego dobrego imienia na drodze sądowej oraz skorzystania
ze wsparcia psychologicznego.
IX. Szkolenia prewencyjne
– formowanie wrażliwości i kompetencji
1. Zadaniem Zespołu ds. Prewencji Diecezji Pelplińskiej jest opracowanie
kompleksowego systemu szkoleń z zakresu prewencji,
uwzględniającego wszystkie podmioty działające w diecezji.
2. Za przeprowadzenie szkoleń odpowiada właściwy przełożony. Szkolenia
mogą być organizowane wspólnie dla wielu podmiotów kościelnych
i przy wsparciu Zespołu ds. Prewencji Diecezji Pelplińskiej.
X. Przepisy końcowe
1. Osoby odpowiedzialne za podmioty kościelne podlegające władzy
biskupa pelplińskiego, mają obowiązek wdrażania niniejszych
Wytycznych.
2. Nad wprowadzaniem Wytycznych oraz ich przestrzeganiem czuwa
delegat biskupa pelplińskiego ds. ochrony dzieci i młodzieży wraz
z Zespołem ds. Prewencji Diecezji Pelplińskiej, powołanym przez
biskupa pelplińskiego.
18
3. Wprowadzenie i przestrzeganie Wytycznych jest regularnie
monitorowane i ewaluowane przez Zespół ds. Prewencji Diecezji
Pelplińskiej.
4. Z osobami nieprzestrzegającymi niniejszych Wytycznych, delegat
biskupa ds. ochrony dzieci i młodzieży przeprowadza rozmowę, z której
zostanie sporządzona notatka służbowa, przekazana biskupowi
diecezjalnemu.
5. W przypadku braku poprawy w przestrzeganiu Wytycznych, po
rozmowie o której w rozdziale X, pkt. 4:
a. osoba zostaje odsunięta od pracy z małoletnimi;
b. wobec osób duchownych, biskup zastosuje środki, przewidziane
prawem kanonicznym;
c. może zostać cofnięta misja kanoniczna;
d. w przypadku osób zatrudnionych w podmiotach kościelnych, może
zostać rozwiązany stosunek pracy.
6. Podmioty podlegające biskupowi pelplińskiemu mogą opracować
szczegółowe regulacje, biorące pod uwagę specyfikę danej placówki.
Dokument musi być zgodny z niniejszymi Wytycznymi i przekazany do
wiadomości Zespołowi ds. Prewencji Diecezji Pelplińskiej.
7. W każdej placówce prowadzonej przez podmioty kościelne podlegające
biskupowi pelplińskiemu, nie rzadziej niż co cztery lata, dyrektor/
przełożony przeprowadza ewaluację, dotyczącą przestrzegania norm
obowiązujących w zakresie ochrony dzieci i młodzieży przed
krzywdzeniem.
8. W przypadku stwierdzenia naruszeń w realizacji Wytycznych, powinien
zostać przygotowany i wdrożony plan naprawczy.
ZAŁĄCZNIKI:
a. Dane kontaktowe osób i instytucji pomocowych w diecezji
pelplińskiej
b. Deklaracja respektowania norm ochrony dzieci i młodzieży